ദൃഷ്ടി

Friday, 1 November 2024

ഖാൻ കാവിൽ:ശബ്ദ മാന്ത്രികൻ

ആകാശവാണി രേഖകളിൽ ഒരു കെ.തറുവയിയുണ്ട്;കോഴിക്കോട് നടുവണ്ണൂർ കാവുന്തറയിൽ കാവിൽ കട്ടയാട്ട് മതപണ്ഡിതനായിരുന്ന ആലിക്കുട്ടിയുടെ മകൻ.

1976ൽ തറുവയി അനൌൺസറായി തൃശൂർ നിലയത്തിൽ ചേർന്നു.1978ൽ കോഴിക്കോട് നിലയത്തിലെത്തി-അസാധാരണ വശ്യശക്തിയുള്ള ശബ്ദംകൊണ്ട് ലക്ഷക്കണക്കിന് ശ്രോതാക്കളുടെ മനസിൽ ഇന്നും ജീവിക്കുന്ന ഖാൻ കാവിലാണത്.1997 ജൂൺ 5നു അകാലത്തിൽ മരണം കവർന്നെടുത്തെങ്കിലും, മലബാറിലെ വലിയൊരു ശതമാനം റേഡിയോശ്രോതാക്കൾ ഗൃഹാതുരതയോടെ ഓർക്കുന്നു,ആ ബഹുമുഖപ്രതിഭയെ.

നാടകം ജീവിതമാക്കിയ തറുവയിയെ ഖാൻ കാവിലാക്കിയതും നാടകം തന്നെ.ചെറുപ്പത്തിലേ ബാപ്പയും ഉമ്മയും മരിച്ചതോടെ, ഏകാന്തജീവിതം നയിക്കാൻ നിർബന്ധിതനായ തറുവയി നാടകങ്ങളുടെ സംഭാഷണങ്ങൾ അനുകരിച്ച്, അഭിനയിച്ച് സുഹൃത്തുക്കളെ കാണിയ്ക്കാൻ തുടങ്ങി.നല്ല മുഴക്കമുള്ള ശബ്ദം.അക്കാലത്ത് കെ.പി.എ.സി നാടകങ്ങളിലെ താരമായിരുന്ന നടൻ ഖാനിന്റെ ശബ്ദവുമായി നല്ല സാദൃശ്യം. നാട്ടുകാർ തറുവിയയെ ‘ഖാൻ’എന്ന് വിളിക്കാൻ തുടങ്ങി.കുറേക്കഴിഞ്ഞ്,നാടിന്റെ പേരുകൂടിച്ചേർത്ത്, തറുവയി ഖാൻ കാവിലായി..

നാട്ടിലെ വേദികളിൽ നാടകങ്ങളും കഥാ പ്രസംഗങ്ങളും എഴുതി അവതരിപ്പിച്ചായിരുന്നു, തുടക്കം.ആകാശവാണിയിലേക്കുള്ള വഴിയൊരുക്കിയതും ഇതുതന്നെ.തൃശൂർ നിലയത്തിൽ അനൗൺസർമാരായി ഒപ്പം പ്രഗൽഭരായ കലാകാരർ.എം.ഡി.രാജേന്ദ്രൻ, കെ.വി.മണികണ്ഠൻ നായർ,എം.തങ്കമണി,സുകുമാര മേനോൻ,വിമല വർമ്മ..നാടകങ്ങൾക്കും ‘പലരും പലതും’എന്ന ഹാസ്യരൂപകങ്ങളടക്കമുള്ള പരിപാടികൾക്കും ശബ്ദം നൽകി, ശ്രദ്ധേയമായ തുടക്കം.

കോഴിക്കോട് നിലയത്തിലെത്തിയതോടെ ഖാൻ കാവിൽ റേഡിയോപ്രക്ഷേപണത്തിലെ പ്രതിഭാസമായി വളർന്നു.യുവവാണിയിലായിരുന്നു,തുടക്കം.അന്ന് അതിന്റെ പ്രോഗ്രാം എക്സിക്യൂട്ടീവ് എൻ.എസ്.ഐസക്കായിരുന്നു.എ.പി.മെഹറലി-രത്നമ്മ ടീമിൽ നിന്ന് അവർ ഏറ്റെടുത്ത ആ പരിപാടിക്ക് വളരെ പെട്ടെന്ന് കൂടുതൽ ജനപ്രിയതയുണ്ടായി.അതിൽ പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചത് ഖാൻ കാവിലിന്റെ ചാരുതയാർന്ന അവതരണശൈലിയായിരുന്നു.കത്തുകളും വായിച്ചു.പരിപാടിയുടെ അവസാനമുള്ള'ശുഭരാത്രി' ആശംസ ഇന്നും ആയിരങ്ങൾക്ക് മധുരതരമായ അനുഭൂതിയാണ്.‘കറുത്ത് മെലിഞ്ഞ്, കൗശലച്ചിരി പടരുന്ന മുഖഭാവമുള്ള’ ഖാനുമൊന്നിച്ച് മലബാറിലെ കലായങ്ങളിൽ പ്രതിഭകളെത്തേടി നടന്ന ആ സുവർണ്ണകാലം ഐസക്ക് ഓർക്കുന്നുണ്ട്.’ഉത്തരകേരളത്തിലെ ഒരുപാട് യുവപ്രതിഭകളെ ആ പരിപാടിയിലൂടെ അവതരിപ്പിയ്ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു”.ഖാനുമായി അടുത്ത സൗഹൃദമുണ്ടായിരുന്നു."ഞാൻ ഖാന്റെ ഗുരുവും ഖാൻ എന്റെ ഗുരുവുമായിരുന്നു….ജീവിതത്തിന്റെ ട്രാൻസ്മിഷൻ തീരും മുൻപ് എന്തിനാണ് പടച്ചോൻ അദ്ദേഹത്തെ വിളിച്ചോണ്ടു പോയത്?”

‘അന്ന് നാടകരംഗത്തുള്ള പലരും,പ്രത്യേകിച്ച് യുവാക്കൾ ഖാന്റെ ഗംഭീരശബ്ദം അനുകരിയ്ക്കാൻ മത്സരിച്ചിരുന്നുന്നു’വെന്ന് അന്ന് അവിടെ പ്രോഗ്രാം എക്സിക്യൂട്ടീവായിരുന്ന ആർ.സി.ഗോപാൽ ഓർക്കുന്നു.

ആകാശവാണിയ്ക്കകത്തും പുറത്തും വലിയ സുഹൃദ് വലയമുണ്ടായിരുന്നു ഖാൻ കാവിലിന്. 200ഓളം ശബ്ദനാടകങ്ങളിലും സ്റ്റേജ് നാടകങ്ങളിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിറസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ട്. നാടകകൃത്തും അഭിനേതാവും നാടകപരിശീലകലകനും കൂടിയായിരുന്നു,ഖാൻ.‘തട്ടകം’എന്ന പേരിൽ നാട്ടിൽ അദ്ദേഹം ഒരു നാടകപഠനവേദിയുണ്ടാക്കി.നാടകപണ്ഡിതരെക്കൊണ്ടുവന്ന് അദ്ദേഹം ക്ലാസ്സുകളെടുപ്പിച്ചു. “സാധാരണക്കാർക്കിടയിൽ‌പ്പോലും ബെക്കറ്റും ബ്രെഹ്ത്തും സ്റ്റാനിസ്ലാവ്സ്കിയുമൊക്കെ പരിചിത നാമങ്ങളാവുകയായിരുന്നു.ഭരതന്റെ നാട്യശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു പഠനപരമ്പര നടത്താനും ഖാൻ പരിപാടിയിട്ടിരുന്നു”,സഹപ്രവർത്തകനായിരുന്ന കെ.എം.നരേന്ദ്രൻ അനുസ്മരിക്കുന്നു.“ലോക നാടകപ്രസ്ഥാനത്തിലെ പല കൈവഴികളെക്കുറിച്ചും ധാരാളം വായിച്ചിട്ടുള്ള വ്യക്തിയായതിനാൽ കാൽ വെച്ച വഴിയിലൊക്കെ ഏറെ മുന്നോട്ട്പോയി”.

സുധ വർമ്മ,വിമല വർമ്മ, ഖാൻ കാവിൽ, എം.ഡി.രാജേന്ദ്രൻ ,കെ.വി. മണികണ്ഠൻ നായർ എന്നിവർ തൃശൂർ ആകാശവാണിയിൽ ഒരു നാടകത്തിന്റെ ശബ്ദലേഖനത്തിൽ

ഒരിക്കൽ ഒരു അസംബന്ധനാടകത്തിന്റെ സാരാംശം പറഞ്ഞ് ഖാൻ കാവിൽ തന്നെ അമ്പരിപ്പിച്ചതും നരേന്ദ്രൻ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.“ലോക നാടകവേദിയിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടേണ്ട ഒന്നായിരുന്നു,ക്യാപ്പിറ്റലിസ്റ്റ് ധാരാളിത്തത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ആ നാടകം”.മറ്റൊരിക്കൽ,ഒരു കഥാപാത്രവും സംസാരിക്കാത്ത,അനങ്ങുകപോലും ചെയ്യാത്ത, ഒരു നാടകം രംഗത്തവതരിപ്പിക്കണമെന്ന് ഉഗ്രപ്രതാപനായ ഒരു ഡയറക്ടർ കല്പിച്ചു!ഖാൻ ആ ദൌത്യം ഏറ്റെടുത്തു.

വേദിയിൽ മുഖാമുഖമിരിയ്ക്കുന്നു,ഒരു യുവതിയും യുവാവും.പശ്ചാത്തലശബ്ദങ്ങളിലൂടെ അതൊരു ട്രെയിൻ യാത്രയാണെന്ന് പ്രേക്ഷകർ മനസിലാക്കുന്നു..തുടർന്ന്, പരസ്പരം അറിയാത്ത അവരുടെ മനോവിചാരങ്ങളും അന്തർസംഘർഷങ്ങളും ആത്മഗതങ്ങളിലൂടെ ഇതൾ വിരിയുകയായി!

-ഇങ്ങനെ ശബ്ദത്തിന്റേയും ദൃശ്യങ്ങളുടേയും സാദ്ധ്യതകൾ ഉപയോഗിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ധാരാളം പരീക്ഷണനാടകങ്ങളും അദ്ദേഹം എഴുതി.

മൂന്നു വശത്തും മുറ്റമുള്ള തറവാടിന്റെ മുറ്റത്ത് നടന്നുകൊണ്ട് നാടകം പറയുന്നത്, എഴുതിയെടുത്തിരുന്നത് സുഹൃത്തുക്കളായിരുന്നുവെന്ന് മകൻ അഷ്രഫ് കാവിൽ ഓർക്കുന്നു.കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സംഭാഷണങ്ങൾ ഉറക്കെപ്പറയും.പിൽക്കാലത്ത് ,നാടകം എഴുതിയെടുക്കുന്ന ചുമതല മക്കൾ ഏറ്റെടുത്തു.

യാത്രയ്ക്കിടയിൽ,മൌനത്തിനൊരു മുഖവുര,അപൂർണ്ണം,മുഖങ്ങൾ വിൽ‌പ്പനയ്ക്ക്,വാസു,ദ് ഗ്രേറ്റ്,മന്ദൻ ഗോയിന്ദന്റെ സന്ദേഹങ്ങൾ എന്നിവയായിരുന്നു,ഖാൻ കാവിലിനു ഇഷ്ടപ്പെട്ട സ്വന്തം രചനകൾ.അപരിചിതരുടെ താവളം,തീരങ്ങളിൽ തനിയെ,എവിടേയ്ക്കെങ്കിലും,പണ്ട് പണ്ട്,പ്രയാണം,ദുഖങ്ങളിലൂടെ,അധോലോകം,ദുബായി ക ജഗപൊക തുടങ്ങി ധാരാളം നാടകങ്ങൾ അദ്ദേഹം എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. എണ്ണമറ്റ നാടകങ്ങൾക്ക് ശബ്ദം നൽകിയിട്ടുമുണ്ട്.

റേഡിയോ നാടകങ്ങൾ സംവിധാനം ചെയ്യുന്നതിനായി സ്വന്തമായി ഒരു ശബ്ദശേഖരം തന്നെ അദ്ദേഹം സൂക്ഷിച്ചിരുന്നു;അവ ഓരോന്നും തരംതിരിച്ച്,അവയ്ക്ക് കൌതുകകരമായ പേരുകളും നൽകിയിരുന്നുവെന്ന് സഹപ്രവർത്തകർ ഓർക്കുന്നു.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒട്ടേറെ നാടകങ്ങളിൽ മരണം കടന്നുവന്നിരുന്നെവെന്ന് അഷ്രഫ് കാവിൽ ഓർക്കുന്നു.‘അവരവർക്കനുവദിക്കപ്പെട്ട സമയപരിധിയ്ക്കുള്ളിൽ കാണാനുള്ളത് കാണാനും കേൾക്കാനുള്ളത് കേൾക്കാനും കഴിയുമോ‘എന്ന ‘മന്ദൻ ഗോയിന്ദന്റെ സന്ദേഹങ്ങൾ’ എന്ന നാടകത്തിലെ ചോദ്യം മനസിൽ തങ്ങി നിൽക്കുന്നു.’വൈദ്യശാസ്ത്രം അവധി പറഞ്ഞ ജീവിതം' നയിക്കുന്ന ദിനകർ(അപൂർണ്ണം),ജീവിതത്തിലെ എല്ലാ പ്രതീക്ഷകളും അവസാനിയ്ക്കുമ്പോൾ,ആത്മഹത്യ ചെയ്യുന്ന കടത്തുകാരൻ(പണ്ട് പണ്ട്), ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ തന്റെ പ്രിയപ്പെട്ടവളെ കാത്തിരുന്നുവെങ്കിലും ഒരുനോക്ക് കാണാനാകാതെ മരിച്ച ശ്യാം(ഒടുവിൽ ഒരു തീരം)..

ഖാൻ കാവിലും കടുത്ത പുകവലിക്കാരനായിരുന്നു.അർബുദബാധിതനായി മരിയ്ക്കുംവരെയും ആ ശീലം തുടർന്നുവെന്ന് മകൻ അനുസ്മരിയ്ക്കുന്നു.അപ്പോഴും ഘനഗംഭീരമായ ആ ശബ്ദത്തിനു മാത്രം മാറ്റമൊന്നുമുണ്ടായില്ല.

“ദക്ഷിണേന്ത്യൻ നിലയങ്ങളിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ ശബ്ദമായിരുന്നു,അത്.എന്തൊരസൂയയും അഭിമാനവുമായിരുന്നു,സഹപ്രവർത്തകർക്കെല്ലാം”,ഖാൻ കാവിലിനൊപ്പം പ്രവർത്തിച്ച എ.പി.മെഹ്രലി ( അദ്ദേഹം 2022ൽ അന്തരിച്ചു) ഓർക്കുന്നു.“സ്വന്തം കുടുംബാംഗങ്ങളുടെ ശബ്ദത്തെക്കാളേറെ പലരും, കേട്ടതും ആഹ്ലാദിച്ചതും ഖാന്റെ ശബ്ദമായിരുന്നു.എന്തൊരു ചാരുത,ക്രിസ്റ്റൽ തെളിമ,പൌരുഷ ഗാംഭീര്യം. ശബ്ദസൌകുമാര്യത്തിന്റെ സാർവ്വഭൗമനായിരുന്നു,ഖാൻ.ശബ്ദത്തിന്റെ മാന്ത്രികശക്തിയിൽ ആരെല്ലാമായി,എന്തെല്ലാമായി!വാർദ്ധക്യം പൂണ്ട രാജാവും,നവതരുണനായ രാജകുമാരനും,സർവ്വാധികാരിയായ നേതാവും,പീഡിതനായ അനുയായിയും,കാമുകനും വില്ലനും,തനി പച്ച മനുഷ്യനായ കാദർക്കയും..അങ്ങനെ, എണ്ണിയാലൊടുങ്ങാത്ത കഥാപാത്രങ്ങളായി,അത്യൽഭുതകരമായ ഭിന്നഭാവങ്ങളോടെ ശബ്ദരൂപം പൂണ്ടു.ആ കഥാപാത്രങ്ങളോരോന്നും അനന്യസാധാരണവും അവിസ്മരണീയവുമായ ദിവ്യാനുഭവമാണ് ശ്രോതാക്കൾക്കേകിയത്”.

ഖാൻ കാവിൽ,എ.പി മെഹ്റലി,മാമുക്കോയ,ശ്രീധരനുണ്ണി

അക്ഷരസ്ഫുടതയും ശബ്ദനിയന്ത്രണവും,ആരോഹണാവരോഹണങ്ങളും ഗാംഭീര്യവും മാത്രമായിരുന്നില്ല,ഖാൻ കാവിലിന്റെ ശബ്ദത്തെ ശ്രോതാക്കൾക്ക് ഏറ്റവും പ്രിയങ്കരമാക്കിയത്.ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ടവരോട് സംസാരിക്കുന്നത്ര അടുപ്പം അനുഭവിപ്പിയ്ക്കുന്ന മാന്ത്രികതയുണ്ടായിരുന്നു,അതിന്.ശ്രോതാക്കളുടെ കത്തുകൾ വായിക്കുന്ന ‘തപാൽപ്പെട്ടി’,ഹാസ്യരൂപകമായ ‘കിഞ്ചനവർത്തമാനം’,ചിത്രീകരണങ്ങൾ,വിദ്യാഭ്യാസപരിപാടികൾ തുടങ്ങിയവയിലും ഖാൻ കാവിൽ പ്രിയപ്പെട്ട ശബ്ദമായി തിളങ്ങി.കുറച്ച് ലളിതഗാനങ്ങളും അദ്ദേഹം എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ഏറെക്കാലം യുവവാണി പരിപാടിയിൽ കത്തുകൾ വായിക്കുന്ന 'കൊച്ചേട്ടനു'മായി;','കൊച്ചേച്ചി‘യായി അസിസ്റ്റന്റ് എഡിറ്റർ സൂസൻ ജോൺസും . തപാൽപ്പെട്ടിയിൽ ഏറെക്കാലം ഒപ്പം വായിച്ചത് സ്റ്റാഫ് അനൗൺസർ ആർ.ശ്രീലേഖയായിരുന്നു.

ദൂരദർശന്റെ ‘മേരി ആവാസ് സുനോ’ ജേതാവായ പ്രദീപ് സോമസുന്ദരം നയിക്കുന്ന ഗാനമേളയ്ക്ക് ബാലുശ്ശേരിയിൽ തടിച്ചുകൂടിയ ജനസഞ്ചയം,ഖാൻ കാവിലിന്റെ അനൗൺസ്മെന്റ് കേട്ട് , ആളെ തിരിച്ചറിഞ്ഞ സന്തോഷം മകൻ അഷ്രഫ് പങ്കുവെച്ചിട്ടുണ്ട്.കോഴിക്കോട്ടെ സാംസ്കാരികസദസുകളിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടായിരുന്നു.

“എന്തിനെക്കുറിച്ചും സാമാന്യം ഭംഗിയായി സംസാരിക്കും.സഞ്ജയന്റെ തൊണ്ണൂറാം ജന്മവാർഷികാഘോഷം ടാഗോർ ഹാളിൽ നടക്കുന്നു.അദ്ധ്യക്ഷൻ എത്തിയില്ല.കാണിയായി എത്തിയ ഖാന്റെ സഹായം തേടി.അദ്ദേഹം അത് നന്നായി നിർവ്വഹിച്ചു”,സുഹൃത്തായ കെ.പി.വിജയകുമാർ ഓർക്കുന്നു.

സോങ്ങ് ആന്റ് ഡ്രാമ ഡിവിഷൻ കോഴിക്കോട് നടത്തിയ മലബാർ മഹോത്സവത്തിലെ ‘സ്വാതന്ത്യം തന്നെ ജീവിതം’എന്ന ലൈറ്റ് ആന്റ് സൌണ്ട് ഷോയുടെ അവതാരകൻ മാത്രമല്ല, സംവിധായകനും ഖാനായിരുന്നുവെന്ന് വിജയകുമാർ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്.നല്ല താളബോധവുമുണ്ടായിരുന്നു,അദ്ദേഹത്തിന്.

തന്റെ ഹൃദയത്തോട് ചേർന്ന ഒരാളായിരുന്നു ഖാനെന്ന് കഥാകൃത്ത് സി.വി.ബാലകൃഷ്ണൻ അനുസ്മരിക്കുന്നു.“അപാരമായിരുന്നു ഖാന്റെ സൗഹൃദശേഷി….അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആശയമായിരുന്നു, നാടകവൽകൃത കഥ എന്നത്.കഥാപാത്രങ്ങളുടെ ശബ്ദം കൂടി സന്നിവേശിപ്പിച്ചുള്ള കഥാവതരണം.അതിനായി നാടകീയ മുഹൂർത്തങ്ങൾക്കും സംഭാഷണങ്ങൾക്കും പ്രാധാന്യമുള്ള കുറേ കഥകൾ ഞാനെഴുതി.അവയ്ക്ക് ഖാനും പുഷ്പകുമാരിയും ശബ്ദം നൽകി”.

ഒട്ടേറെ പുരസ്കാരങ്ങൾ നേടിയ ‘നൂറ്റാണ്ടിന്റെ സാക്ഷി’ എന്ന, മൊയ്തു മൗലവിയെക്കുറിച്ചുള്ള ഡോക്യുമെന്ററിയുടെ ആഖ്യാനം ഖാൻ കാവിലിന്റേതാണ്.'ഇളനീർ’ എന്ന സിനിമയിൽ അദ്ദേഹം അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്.

‘മലയാള റേഡിയോ പ്രക്ഷേപണത്തിലെ ഏറ്റവും വശ്യമായ ശബ്ദത്തിന്റെ ഉടമ’എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പട്ട ഖാൻ കാവിൽ 1997 ജൂൺ 5 ന് അന്തരിച്ചു.

എസ്. സരസ്വതിയമ്മ :പ്രക്ഷേപണത്തിലെ നക്ഷത്രത്തിളക്കം

എസ്. സരസ്വതിയമ്മയെ ഓർക്കുമ്പോൾ.....

കേരള കൗമുദി വാരാന്തപ്പതിപ്പ്, (ജനുവരി 16,2022 ).

ജീവിതം കൊണ്ടൊരു ചരിത്രാഖ്യാനം:പ്രൊഫ. ഓംചേരി എൻ.എൻ പിള്ളയുടെ 'ആകസ്മികം ' ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകളെക്കുറിച്ച്

2020-ലെ കേന്ദ്ര സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം നേടിയ പ്രൊഫ. ഓംചേരി എൻ.എൻ പിള്ളയുടെ 'ആകസ്മികം ' ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകളെ ആസ്പദമാക്കി കേരള കൗമുദി വാരാന്തപ്പതിപ്പിൽ (12.9.21) എഴുതിയ ലേഖനത്തിന്റെ പൂർണ്ണരൂപം:

****************

ആകസ്മികം:

ഓംചേരി എൻ.എൻ. പിള്ള

(ഓംചേരിയുടെ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകൾ)

പേജ് 318, വില 320 രൂപ

എൻ.ബി.എസ്, കോട്ടയം

ബഹുമുഖ പ്രതിഭയാണ് പ്രൊഫ. ഓംചേരി എൻ.എൻ പിള്ള . നാടകവേദിയിൽ തന്റേതായ ഒരിടം അടയാളപ്പെടുത്തിയ ഗുരുതുല്യനായ നാടകകൃത്ത് മാത്രല്ല , അദ്ദേഹം. ബഹുജന വർത്താവിതരണ മേഖലയിൽ വിവിധ തലങ്ങളിൽ ശ്രദ്ധേയ സംഭാവനകൾ നൽകിയ ഓംചേരി, മാസ് കമ്യൂണിക്കേഷൻ വിദഗ്ദ്ധനെന്ന നിലയിൽ ലോകമെമ്പാടും അറിയപ്പെടുന്നു. വിദേശ സർവ്വകലാശാലകളിലടക്കം വിസിറ്റിങ്ങ് പ്രൊഫസറുമായിരുന്നു. ജീവിത സായാഹ്നത്തിലും കർമ്മനിരതനാണ് അദ്ദേഹം.

വൈക്കം ഇംഗ്ലീഷ് സ്ക്കൂളിൽ വിദ്യാർത്ഥിയായി തുടങ്ങിയ അദ്ദേഹം റെയിൽവേ ഉദ്യോഗസ്ഥനായി ജോലിയിൽ പ്രവേശിച്ച ശേഷം,ബിരുദമെടുക്കാൻ ജോലി ഉപേക്ഷിച്ചു. തിരുവനന്തപുരത്തെ ബിരുദപഠനത്തിനിടയിൽ അതിനായുള്ള പണമുണ്ടാക്കാൻ, അന്നത്തെ പ്രമുഖ പത്രങ്ങളിലൊന്നായ 'പ്രഭാത'ത്തിന്റേയും, തുടർന്ന് , 'മലയാള രാജ്യ'ത്തിന്റെ ലേഖകനായി. കവിതകളും രാഷ്ട്രീയനാടകങ്ങളുമെഴുതി.തുടർന്ന്,എറണാകുളം ലോ കോളേജിൽ നിന്ന് നിയമ ബിരുദം നേടിയ ശേഷം, കേന്ദ്ര ഇൻഫർമേഷൻ സർവീസിൽ സബ് എഡിറ്ററായി,1952-ൽ ആകാശവാണി ഡൽഹി വാർത്താ വിഭാഗത്തിൽ എത്തിയ ഓംചേരി, ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥം തന്റെ കർമ്മഭൂമിയാക്കിയിട്ട് ഇപ്പോൾ 69 വർഷം.

കേന്ദ്ര സാഹിത്യ അക്കാദമിയുടെ 2020-ലെ പുരസ്ക്കാരം ലഭിച്ച ,'ആകസ്മികം' എന്ന സർവ്വതലസ്പർശിയായ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതസ്മരണകൾ കേരളത്തിന്റെ പോയകാല സാമൂഹിക ജീവിതത്തിന്റേയും,ഡൽഹി നഗരത്തിന്റെ വികാസപരിണാമങ്ങളുടേയും നേർസാക്ഷ്യവുമാകുന്നുണ്ട്. ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ ചില പ്രധാന സംഭവ വികാസങ്ങളുടെ ചരിത്രാഖ്യാനങ്ങൾ കൂടിയാണ് ഈ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകൾ .

ഓംചേരി ഈ സ്മരണകൾ പലപ്പോഴായി പറഞ്ഞു കൊടുക്കുകയായിരുന്നു.നാല്പതു ദിവസം ഇവ കേട്ട്, ശബ്ദലേഖനം ചെയ്തത് മുൻ ചീഫ് സെക്രട്ടറിയും മുൻ പ്രോവിഡന്റ് ഫണ്ട് കമ്മീഷണറുമായ ഡോ.വി.പി.ജോയിയായിരുന്നു. ഈ വായ്മൊഴികൾ എഡിറ്റ് ചെയ്ത് വരമൊഴിയാക്കി മാറ്റി, രാധാകൃഷ്ണൻ അയിരൂർ .

ജോയ് വാഴയിൽ എന്ന പേരിൽ കവിതകളെഴുതുന്ന ഡോ. വി.പിജോയി 'ധന്യ ജീവിതത്തിന്റെ നിലാ സ്മൃതികൾ' എന്ന പേരിൽ ഈ ഗ്രന്ഥത്തിനെഴുതിയ സുദീർഘമായ അവതാരികയിൽ ഇങ്ങനെ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു :."..അദ്ദേഹത്തിന് നൽകുവാനുള്ളത് നന്മയുടെ സന്ദേശം ആണ് . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മകഥ നമ്മെ പഠിപ്പിക്കുന്നത്, പ്രയാസങ്ങളും ബുദ്ധിമുട്ടുകളുമല്ല ജീവിതം ദുരിതമയമാക്കുന്നത് എന്നാണ്. എല്ലാത്തിനെയും നന്മയുടെ പാതയിലൂടെ കാണാൻ സന്മനസ്സുള്ളവർക്ക് പ്രയാസങ്ങളിലും ബുദ്ധിമുട്ടുകളിലും ജീവിതം സന്തുഷ്ടി പ്രദാനം ചെയ്യും. അത്തരം മാനസിക ഭാവം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഈ ആത്മകഥ എല്ലാവരെയും പ്രചോദിപ്പിക്കും എന്നതിൽ സംശയമില്ല ".

വൈക്കത്തിനടത്തുള്ള മൂത്തേടത്ത്കാവിലെ വീട്ടിന്റെ ചുവരിൽ തൂക്കിയിട്ട ശ്രീരാമകൃഷ്ണൻ , വിവേകാനന്ദൻ, മഹാത്മാ ഗാന്ധി, നെഹ്രു, ഭഗത് സിങ്ങ് തുടങ്ങിയവരുടെ ഛായാചിത്രങ്ങളിലൂടെ പകർന്നു കിട്ടിയ ദേശാഭിമാനത്തിന്റെ 'കാഴ്ച ജ്ഞാനം'. വീട്ടിൽ പതിവായി വരുത്തിയിരുന്ന സ്വദേശാഭിമാനി, ലക്ഷ്മീബായി, കവനകൗമുദി എന്നീ മാസികകൾ നൽകിയ പുതിയ ലോകത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവുകൾ .അയിത്തം കൊടികുത്തിവാണ കുട്ടിക്കാലത്ത്, കുത്താൻ വന്ന പശുവിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ നാണപ്പന്റെ മുകളിൽ കമിഴ്ന്നു കിടന്ന്, കുത്തേറ്റ് വാങ്ങിയ അയൽക്കാരി, കുട്ടിയെ തൊട്ട് അശുദ്ധമാക്കിയെന്ന് പറഞ്ഞ കരപ്രമാണിയെ 'ഫാ' എന്നാരാട്ട് കൊടുത്ത് , അവരെ വിളിച്ചിരുത്തി, ആഹാരം നൽകിയ അമ്മ പകർന്നു നൽകിയ സമത്വമെന്ന സാമൂഹിക നീതിബോധം . മതപ്രഭാഷണം കേൾക്കാൻ പോയി ആകസ്മികമായി പരിചയപ്പെട്ട നവോത്ഥാന നായകരിലൊരാളായ സ്വാമി ആഗമാനന്ദയുടെ കാലടി ശ്രീരാമകൃഷ്ണാശ്രമത്തിലെ അന്തേവാസിയായുള്ള കുറച്ചു കാലത്തെ ജീവിതം . മുടങ്ങാതെ 'ഹിന്ദു' പത്രം വായിക്കണമെന്നും, ഗീതാ ശ്ലോകങ്ങൾ ഹൃദിസ്ഥമാക്കണമെന്നതു മുൾപ്പെടെയുള്ള അവിടത്തെ ചിട്ടകൾ.

- നാരായണ പിള്ളയെ സാമൂഹിക പ്രതിബദ്ധതയുള്ള എഴുത്തുകാരനും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാക്കി വളർത്തിയത് ഈ ചുറ്റുപാടുകളായിരുന്നു.

'ഓഞ്ചേരി' വീട്ടിലെ നാരായണപിള്ളയെ 'ഓംചേരി'യാക്കിയത് , അച്ഛന് വന്നിരുന്ന നല്ല ഭംഗിയുള്ള കൈപ്പടയിലെഴുതിയ ഒരാളുടെ കത്തുകളായിരുന്നു. 'നാരായണ പിള്ള , ഓംചേരി വീട്, എന്നായിരുന്നു , വിലാസം എഴുതിയിരുന്നത്. എഴുത്തിന്റ അവസാനം ' എന്ന് സ്വന്തം രാമകൃഷ്ണപിള്ള' എന്നെഴുതും. അദ്ദേഹം ധീരനായൊരു പത്രാധിപരാണെന്ന് അച്ഛൻ പറഞ്ഞറിഞ്ഞു: സ്വദേശാഭിമാനി കെ.രാമകൃഷ്ണപിള്ള. 'ഓഞ്ചേരി' മാറ്റി 'ഓംചേരി'യാക്കിയത് അങ്ങനെയായിരുന്നു.

യൂണിവേഴ്സിറ്റി കോളേജിൽ ഡിഗ്രിക്ക് ഇസ്ലാമിക ചരിത്രമായിരുന്നു പഠിച്ചത്.അന്നത്തെ തീപ്പൊരി നേതാവ് കെ. ബാലകൃഷ്ണൻ പ്രസംഗിച്ച ഒരു രാഷ്ട്രീയ യോഗത്തിൽ ഒരു പെൺകുട്ടി ബോധേശ്വരന്റെ കേരള ഗാനം ആലപിച്ചു. നല്ല ആലാപനം. ഗായികയെ ശ്രദ്ധിച്ചു. കമുകറ ലീലാബായ്. കഥാകൃത്ത് കൂടിയാണ്. സഹോദരൻ ഒപ്പം കോളേജിൽ പഠിക്കുന്നുണ്ട് - പുരുഷോത്തമൻ. അന്ന് അദ്ദേഹം ഗായകനായി പേരെടുത്തിരുന്നില്ല.

ഗാന്ധിജി വധിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ, നാരായണപിള്ള ഒരു കവിതയെഴുതി, തിരുവിതാംകൂർ റേഡിയോയ്ക്ക് നൽകി.അത് റേഡിയോയിൽ ആലപിച്ചതും ലീലാബായി ആയിരുന്നു.ആ ബന്ധം തളിർത്തു. പ്രതിബന്ധങ്ങൾ തരണം ചെയ്ത്, പിന്നീടവർ ഒന്നിച്ചു.

നിയമസഭാ റിപ്പോർട്ടിങ്ങിനു പോയ അനുഭവത്തെ മുൻ നിർത്തിയായിരുന്നു , ഓം ചേരി ആദ്യത്തെ നാടകമെഴുതിയത്. അന്ന് അസംബ്ലിയിൽ എന്തു ചോദിച്ചാലും,'നോട്ടീസ് വേണം' എന്ന് സ്ഥിരം ഉത്തരം പറയുന്ന ഒരു മന്ത്രിയുണ്ടായിരുന്നു. മന്നത്ത് പത്മനാഭൻ, കത്തോലിക്ക നേതാവ് തര്യത് കുഞ്ഞിത്തൊമ്മൻ , മുസ്ലീംലീഗിലെ പി.എസ്.മുഹമ്മദ് തുടങ്ങിയ സാമുദായിക നേതാക്കൾ കൂടി അംഗങ്ങളായ നിയമസഭയെ ആസ്പദമാക്കി എഴുതിയ ആ രാഷ്ട്രീയ ഹാസ്യ നാടകത്തിൽ അവരെല്ലാം കഥാപാത്രങ്ങളായിരുന്നു. നാടകം കാണാൻ വി.ജെ.റ്റി ഹോളിൽ വലിയ സദസ്സുണ്ടായിരുന്നു. ഓംചേരി നോക്കുമ്പോൾ, ദാ, മുൻ നിരയിലിരിക്കുന്നു , മന്നം.അടുത്ത ദിവസം 'മലയാള രാജ്യം' ഓഫീസിൽ ജോലിക്കെത്തിയപ്പോൾ, മാനേജരുടെ മുറിയിലിരിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം. മാനേജ്മെന്റുമായി നല്ല ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു, സമുദായാചാര്യന്. അദ്ദേഹം വിളിപ്പിച്ചു. ജോലി പോയെന്ന് ഉറപ്പിച്ചാണ് ചെന്നത്. പക്ഷേ, മന്നം പറഞ്ഞു,'' വളരെ ഭേഷായി... ഞാൻ ആരാണ് - മറ്റുള്ളവർ എന്നെ എങ്ങനെ കാണുന്നു എന്ന കാര്യം ആ നാടകം കണ്ടപ്പോൾ എനിക്ക് മനസിലായി''.

മന്നവുമായുള്ള അടുത്ത ബന്ധത്തിലേക്കാണത് നയിച്ചത്. പത്രസ്ഥാപനത്തിൽ കിടന്നുങ്ങിയിരുന്ന ആ ചെറുപ്പക്കാരനെ കേശവദാസപുരത്തെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബംഗ്ലാവിലേക്ക് മന്നം ക്ഷണിച്ചു.

ശബരിലയിൽ വച്ച് കണ്ടുമുട്ടിയ മേൽശാന്തി കൃഷ്ണൻ നമ്പൂതിരിയും ഓംചേരിയുടെ ജീവിത കഥയിലെ തിളക്കമാർന്ന കഥാപാത്രമാണ്. ലീലയുടെ വീട്ടുകാർ അവരുടെ വിവാഹത്തെ അംഗീകരിക്കാത്ത സമയത്ത്, ജാതകം നോക്കി ,'ഇതേ നടക്കൂ' എന്ന് പറയുകയും, അതിന് സഹായങ്ങളൊരുക്കുകയും ചെയ്ത അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിത പ്രതിസന്ധികളിൽ പിന്നീട് തുണയായിത്തീർന്നു, ഓംചേരി.

ആകാശവാണി ഡൽഹി മലയാളം വാർത്താ വിഭാഗത്തിൽ സബ് എഡിറ്ററായി ജോലിയിൽ പ്രവേശിച്ചപ്പോൾ ഒപ്പം റോസ്കോട്ട് കൃഷ്ണപിള്ളയും, 'ജനയുഗ'ത്തിന്റെ സ്ഥാപകരിലോരാളായ ആർ .കോൺസ്റ്റൻടൈനുമുണ്ടായിരുന്നു. റോസ്കോട്ട് 'കൃഷ്ണൻകുട്ടി' , കോൺസ്റ്റൻടൈൻ 'ക്രിസ്പി' എന്നീ പേരുകളിൽ ഓംചേരിക്കൊപ്പം വാർത്തകൾ വായിച്ചു. (ജാതിവാലുകൾ ആകാശവാണി വാർത്താ വായനക്കാർ ആരും ഉപയോഗിക്കില്ല; ഇന്നും) .

മൂവരും ഒന്നിച്ചായിരുന്നു , ആ ഇന്റർവ്യൂവിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ട്രെയിനിൽ ഡൽഹിക്ക് പോയത്. ഏതോ ഒരു സ്റ്റേഷനിൽ വണ്ടി നിർത്തിയപ്പോൾ, ചായ കുടിക്കാൻ പുറത്തിറങ്ങിയ ഓംചേരി പെഴ്സ് അവിടെ മറന്നു വച്ചു. ഒരാൾ അതെടുത്ത് അദ്ദേഹത്തിന് നൽകി.ആളിനെ പരിചയപ്പെട്ടു. പേരു് തമ്പി. ശ്രീറാം ഇൻസ്റ്റിറ്റൂട്ട് ഫോർ ഇൻഡസ്ട്രിയൽ റിസർച്ചിലെ സയന്റിഫിക് ഓഫീസർ .ഡൽഹിയിലിറങ്ങിയപ്പോൾ, തന്റെ വീട്ടിൽ താമസിക്കാൻ അദ്ദേഹം ക്ഷണിച്ചു.ആകസ്മികമായ ആ കണ്ടുമുട്ടൽ സമാനതകളില്ലാത്ത ഒരു ബന്ധത്തിലേക്കാണവരെ നയിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റേയും ഓംചേരിയുടേയും കുടുംബങ്ങൾ കാൽ നൂറ്റാണ്ടോളം ഒന്നിച്ചു താമസിച്ചു!"അക്കൗണ്ട് വയ്ക്കാതെയും കണക്കു നോക്കാതെയും ഒരു കൂട്ടു കുടുംബം പോലെയാണ് ഞങ്ങൾ കഴിഞ്ഞിരുന്നത്..''

സാധാരണക്കാരായ ഡൽഹി മലയാളികൾക്കായി, എ.കെ.ജി മുൻകൈ എടുത്ത് ഡൽഹി മലയാളി അസോസിയേഷൻ രൂപീകരിച്ചതിൽ അന്ന് ആകാശവാണി മലയാളം വാർത്താവിഭാഗത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചവരുടെ സജീവമായ പങ്കാളിത്തമുണ്ടായിരുന്നു. അഭിജാതരായ മലയാളികൾക്കായി കേരള ക്ലബ്ബ് 1939 മുതൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. തൊഴിലാളികളുൾപ്പെടെയുള്ള പാവപ്പെട്ടവർക്കായി ,'അരിവയ്പുകാരുടെ സംഘടന' രൂപവല്കൃതമായി. അതിനായി എ.കെ.ജി നിർദേശിച്ചതനുസരിച്ച്, ഓംചേരി ഒരു നാടകമെഴുതി: ഈ വെളിച്ചം നിങ്ങൾക്കുള്ളതാകുന്നു.

കമ്യൂണിസ്റ്റുകാർ നോട്ടപ്പുള്ളികളാകുന്ന കാലം. അവരുമായി ബന്ധമുണ്ടെന്നറിഞ്ഞാൽ, ജോലി പോകും. അതുകൊണ്ട്, ഒരു തൂലികാ നാമം ആവശ്യമായി വന്നു - വിലാസലതിക ബി.എ (ഓണേഴ്സ് ) . ആ നാടകത്തിൽ അന്നത്തെ കമ്യൂണിസ്റ്റ് എം.പി.മാരും വേഷമിട്ടു. സമസ്ത കേരള സാഹിത്യ പരിഷത്തിന്റെ നാടക മത്സരത്തിൽ വിലാസലതികയുടെ ആ രചനയ്ക്ക് ഒന്നാം സമ്മാനവും കിട്ടി. അങ്ങനെ വിലാസലതികയ്ക്ക് ധാരാളം ആരാധകരുണ്ടായി.

- പില്ക്കാലത്ത്,വിനോബ ഭാവയുടെ ഭൂദാനപ്രസ്ഥാനത്തെ നിശിതമായി വിമർശിച്ചു കൊണ്ട് 'മാതൃഭൂമി' ആഴ്ചപ്പതിപ്പിൽ വിലാസലതിക ലേഖനമെഴുതിയപ്പോൾ, കേളപ്പൻ അതിന് എഴുതിയ മറുപടിയിൽ പറഞ്ഞു: ഇതിനു പിന്നിൽ ഒരു പൂതന ഒളിഞ്ഞിരിപ്പുണ്ട്!

വാർത്താവിതരണ വകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് വിവിധ രംഗങ്ങളിൽ ഉന്നത സ്ഥാനം വഹിച്ചിട്ടുള്ള ഓംചേരിയായിരുന്നു, ഇന്ദിരാ ഗാന്ധിയുടെയും കോൺഗ്രസിന്റെയും എക്കാലത്തേയും ജനപ്രിയ മുദ്രാവാക്യമായ 'ഗരീബി ഹഠാവോ ' എന്ന രാഷ്ട്രീയ പ്രചാരണായുധം രൂപപ്പെടുത്തിയെടുത്തത്.

1971-ൽ , ഒരു സുഹൃത്തായ കെ.എസ്.നായർ അവശ്യപ്പെട്ടതനുസരിച്ച്, രഹസ്യമായി തയ്യാറാക്കിക്കൊടുത്തതായിരുന്നു , അത് . അന്നത്തെ എ.ഐ.സി.സി ജോയിന്റ് സെക്രട്ടറി മുകുൾ ബാനർജിയുടെ ആവശ്യപ്രകാരമായിരുന്നു കെ.എസ്. നായർ അദ്ദേഹത്തെ സമീപിച്ചത്.

പരസ്യരംഗത്തെ അതികായനായിരുന്ന ഡേവിഡ് ഒഗിൽവിയുടെ 'ബിഗ് ഐഡിയ' തിയറി പരീക്ഷിച്ചു നോക്കാൻ ഓംചേരി തീരുമാനിച്ചു. ദാരിദ്ര്യ നിർമ്മാർജ്ജനമാണ് സർക്കാരിന്റെ ലക്ഷ്യമെന്നും പ്രതിപക്ഷത്തിന് സൃഷ്ടിപരമായ ഒരു കാര്യവും പറയാനില്ലെന്നും ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി ആയിടയ്ക്ക് പ്രസംഗിച്ചത് ഓർത്തെടുത്തു. അതിൽ നിന്ന് 'ഗരീബി ഹഠാവോ' എന്ന മുദ്രാവാക്യം രൂപപ്പെടുത്തി. സമാനമായ മൂന്നാല് മുദ്രാവാക്യങ്ങളും ഉണ്ടാക്കി. ഡൽഹിയ്ക്കടുത്തുള്ള മഡോത്തി എന്ന ഗ്രാമത്തിൽ പോയി,ഇത് വച്ച് ഒരു സർവ്വെ നടത്തി. 'ഗരീബി ഹഠാവോ'യ്ക്ക് വൻ സ്വീകാര്യതയാണ് ലഭിച്ചത്.

- ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രീയ ചരിത്രത്തിൽ ഇടം നേടി, ആ രാഷ്ട്രീയ പ്രചാരണ മുദ്രാവാക്യം.

ഭരണാധികാരിയെന്ന നിലയിൽ ഇന്ദിരാ ഗാന്ധിയെ ബഹുമാനിച്ചിരുന്ന ഓംചേരിയുടെ ഔദ്യോഗിക ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും സംഘർഷഭരിതമായ ദിനങ്ങൾ അടിയന്തരാവസ്ഥക്കാലത്തെ ഡെപ്യൂട്ടി സെൻസർഷിപ്പ് ഓഫീസർ പദവിയായിരുന്നു. ആ ആത്മസംഘർഷങ്ങളാണ് 'ഉലകുട പെരുമാൾ ' എന്ന പൊളിറ്റിക്കൽ അലിഗറി നാടകത്തിനടിസ്ഥാനം.

വി.കെ.മാധവൻ കുട്ടി, ഡോ.കെ.പി. കരുണാകരൻ, കൃഷ്ണചൈതന്യ തുടങ്ങി ധാരാളം പ്രശസ്തരെക്കുറിച്ചുള്ള തൂലികാചിത്രങ്ങളുമുണ്ട്, ഈ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകളിൽ . 'ഫാക്ട്' എം.ഡിയായിക്കെ, വ്യാജക്കേസിൽ കുടുക്കി സസ്പെന്റ് ചെയ്ത്, രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കൾ വേട്ടയാടിയ എം.കെ.കെ.നായരെക്കുറിച്ചുള്ള ഓർമകൾ ഹൃദയത്തെ തൊടുന്ന പൊള്ളുന്ന അനുഭവങ്ങളാണ്. പന്ത്രണ്ട് വർഷം നീണ്ടുനിന്ന വ്യവഹാരത്തിനായി വസ്തുവകകളെല്ലാം വില്ക്കുകയും സമ്പാദ്യം മുഴുവൻ ചെലവഴിക്കുകയും ചെയ്ത്,തീർത്തും അവശനും ദരിദ്രനുമായി ത്തീർന്ന എം.കെ.കെ നായർ ഒരിക്കൽ ഡൽഹിയിലെത്തി. എപ്പോൾ വന്നാലും ഓംചേരിയുമൊത്ത് ദരിയ ഗഞ്ചിലെ ഒരു ഹോട്ടലിൽ തന്തൂരി ചിക്കൻ കഴിക്കാൻ പോകുന്ന അദ്ദേഹം അന്ന് അതു വേണ്ട എന്നാണ് പറഞ്ഞത്. ഓംചേരി നിർബന്ധിച്ച ശേഷമാണ് ഹോട്ടലിൽ പോയത്. ഭക്ഷണം കഴിഞ്ഞ്, കൗണ്ടറിൽ പോയി ഓംചേരി ബില്ലടച്ചത് കണ്ട് എം.കെ.കെ.നായരുടെ കണ്ണിൽ നിന്ന് കണ്ണീർ തുളുമ്പി വീണു. "ഇക്കാര്യം ഇന്നും കണ്ണീരോടെയല്ലാതെ എനിക്ക് ഓർമ്മിക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല " .

- ഇത്തരം മനസിൽ തട്ടുന്ന ജീവിതാനുഭവങ്ങളാൽ സമ്പന്നമാണ് ഓംചേരിയുടെ ഈ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകൾ. മനുഷ്യത്വമാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിന്റേയും രചനകളുടേയും നാനാർത്ഥങ്ങളുള്ള രാഷ്ട്രീയം .

ധന്യമായ ഈ ജീവിതാനുഭവങ്ങൾ പങ്കുവച്ചതിന് നമ്മൾ അദ്ദേഹത്തോട് കടപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

ഡൽഹി മലയാളികളുടെ ഏഴു പതിറ്റാണ്ടിന്റെ കലാ-സാംസ്ക്കാരിക ചരിത്രമെന്ന നിലയിലും ഈ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകൾക്ക് പ്രസക്തിയുണ്ട്.